สมถกรรมฐาน หมายถึงอะไร ? ทำแล้วดีต่อชีวิตยังไง ?

แนวคิดของพุทธศาสนานั้นมีหลากหลายประการ ทั้งเรื่องพื้นฐานอย่างการทำความเข้าใจว่าบาปบุญคุณโทษ หมายถึงอะไร ไปจนถึงแนวคิดที่สามารถนำมาปฏิบัติเพื่อให้เกิดสมาธิและปัญญาอย่างวิปัสสนากรรมฐานและสมถกรรมฐาน แต่ สมถกรรมฐาน หมายถึง อะไร ? คือการปฏิบัติแบบไหน ทำแล้วมีข้อดีอย่างไรต่อชีวิตของเรา DIY INSPIRE NOW มีคำตอบมาฝากสาวๆ แล้วค่ะ 

สมถกรรมฐาน หมายถึง อะไร

สมถกรรมฐานหรือสมถภาวนา หมายถึงการฝึกสมาธิเพื่อระงับจากกิเลสและความรู้สึกเศร้าหมองทั้งปวง การหยุดความคิดหรือจิตที่กำลังฟุ้งซ่าน ทำให้จิตใจสงบนิ่ง จุดประสงค์คือการปฏิบัติเพื่อให้จิตสงบ มีสมาธิ อันเป็นการบริหารจิตที่มักปฏิบัติควบคู่กับวิปัสสนากรรมฐานซึ่งเป็นการปฏิบัติเพื่อให้จิตเกิดปัญญารู้แจ้งในความเป็นจริง การปฏิบัติสมถกรรมฐานเป็นแนวทางทำสมาธิที่สามารถนำไปใช้กับการฟังธรรมะคลายเครียดก่อนนอนได้ดีเพราะช่วยให้จิตใจของเราเกิดความสงบ ทำให้หลับสบาย หรือหากทำระหว่างวันก็เป็นตัวช่วยให้เกิดสมาธิและทำให้อารมณ์มั่นคงขึ้นได้ด้วย

สมถกรรมฐานต่างจากวิปัสสนากรรมฐานอย่างไร

สมถกรรมฐาน หมายถึง การปฏิบัติเพื่อมุ่งมั่นให้เกิดความสงบในจิตใจและทำให้เกิดสมาธิมุ่งให้จิตตั้งมั่น ระงับจากความฟุ้งซ่านทั้งปวง ส่วนวิปัสสนากรรมฐาน หมายถึง การปฏิบัติเพื่อให้เกิดปัญญา การรู้แจ้งเห็นจริงโดยภาวนาตามสภาวะความเป็นจริงในขณะนั้น ถือเป็นการปฏิบัติที่เอื้อเฟื้อต่อกัน มักนำมาปฏิบัติควบคู่กันอยู่เสมอเพื่อให้จิตเกิดความสงบ สมาธิ และปัญญา 

แนวทางการปฏิบัติสมถกรรมฐานเบื้องต้น

ได้รู้ไปแล้วว่าสมถภาวนา หมายถึงอะไร คราวนี้เราลองมาดูวิธีปฏิบัติกันบ้าง ความจริงแล้วแนวทางปฏิบัติที่มีการบันทึกไว้นั้นมีถึง 40 วิธี แต่แบ่งหมวดหมู่ออกมาแล้ว สามารถทำได้ดังนี้

1. กสิณ 10 : การเพ่งกสิณทั้งสิบ เช่น ดิน น้ำ ลม ไฟ หรือแสงสว่าง เป็นต้น เพราะสมถกรรมฐาน หมายถึงการบริหารจิตเพื่อให้เกิดสมาธิ การเพ่งกษิณจึงเป็นวิธีหนึ่งที่ทำให้ใจเราจดจ่อและไม่ฟุ้งซ่านนั่นเอง 
2. อสุภะ 10 : การเพ่งของไม่งาม เช่น เพ่งไปที่ศพที่น่าเกลียด มีน้ำเลือดน้ำหนอง เป็นต้น
3. อนุสสติ 10 : การระลึกถึงบางสิ่งบางอย่างเพื่อให้เกิดสมาธิ เช่น ระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า คุณของพระธรรม คุณของพระสงฆ์ เป็นต้น
4. อัปปมัญญา 4 : การแผ่เมตตาให้กับสรรพสิ่งเพื่อให้เกิดสมาธิ
5. อัปปมัญญา 3 : การฝึกจิตให้เกิดความเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา
6. อาหาเรปฏิกูลสัญญา 1 : การพิจารณาอาหารที่เรากินเข้าไปว่าเป็นของไม่งาม เป็นเพียงสิ่งสำหรับกินเพื่อดำรงชีวิต
7. จตุธาตุววัตถาน 1 : การพิจารณาธาตุทั้งห้าในร่างกาย ว่าตัวเรานั้นเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป ช่วยละความยึดติดในร่างกายของตัวเอง
8. อรูปกัมมัฏฐาน 4 : การพิจารณาว่าทุกสิ่งคือความว่างเปล่า 

วิธีการปฏิบัติทั้ง 8 หมวดหมู่นี้ส่วนใหญ่แล้วสำหรับคนทั่วไปรวมถึงผู้ที่เริ่มต้นฝึกสมถกรรมฐานจะนิยมใช้การเพ่งลมหายใจ รู้ทันลมหายใจของตัวเอง ภาวนา “พุท-โธ” ไปพร้อมกับการรับรู้ลมหายใจเข้าออกโดยเอาสติไปจับอยู่ที่ลมหายใจ ให้จิตเป็นสมาธิและตั้งมั่นอยู่ที่ลมหายใจนั้น ส่วนผู้ที่ปฏิบัติจนชำนาญแล้วอาจใช้วิธีเพ่งกษิณมองดวงแก้วกลมใสในใจหรือเพ่งถึงดิน น้ำ ลม ไฟ ตามที่ถนัด แต่หลักการพื้นฐานยังคงเดิม นั่นคืออยู่ในสภาวะที่สติรับรู้ถึงลมหายใจ ความคิด และอารมณ์ของตนเองในตอนนั้น

จากนั้นเมื่อรับรู้สภาวะของตนแล้ว ให้ทำใจสบายๆ ปล่อยวาง อย่าไปยังคับให้ใจสงบ ให้ปฏิบัติไปอย่างเรียบง่าย สบายกายสบายใจ หากจิตใจวอกแวกไปที่อื่น เมื่อรู้ตัวแล้วก็ดึงจิตกลับมาตั้งสมาธิที่ลมหายใจอีกครั้ง ฝึกไปเรื่อยๆ จึงจะเห็นผลลัพธ์ที่ดีขึ้นเรื่อยๆ เพราะนี่คือการปฏิบัติกรรมฐานอย่างหนึ่ง ดังนั้นจึงต้องอาศัยความเพียร ความอดทน และความต่อเนื่องจึงจะเห็นผลค่ะ

ประโยชน์ของการปฏิบัติสมถกรรมฐาน

เรารู้ไปแล้วว่าความหมายของสมถกรรมฐาน หมายถึงอะไร หลายคนคงพอเดาออกแล้วใช่ไหมหล่ะว่าหากเราปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง การทำสมถกรรมฐานจะช่วยให้เรามีสติ มีสมาธิ และทำให้ใจสงบมากขึ้น ช่วยให้เราดึงสติได้ดีในเวลาที่เกิดความคิดฟุ้งซ่าน หรือในเวลาที่มีเรื่องราวจากภายนอกมากระทบให้จิตใจรู้สึกขุ่นมัว เราก็สามารถทำจิตให้รับรู้สภาวะนั้นและปล่อยวางได้อย่างรวดเร็ว เพราะการทำสมถกรรมฐานคือการฝึกจิตและบริหารจิตของเราให้นิ่งสงบและแข็งแกร่ง ไม่หวั่นไหวไปกับสภาวะแวดล้อมต่างๆ โดยง่าย ทำให้ใจเป็นสุขอย่างเรียบง่ายนั่นเอง

Inspire Now ! : เข้าใจแล้วว่าสมถกรรมฐาน หมายถึงอะไร สาวๆ คนไหนที่กำลังมองหาวิธีนั่งสมาธิให้จิตนิ่งก็ลองนำหลักการปฏิบัติสมถกรรมฐานไปฝึกกันได้นะคะ ยิ่งฝึกควบคู่กับวิปัสสนากรรมฐานยิ่งเห็นผลดี แล้วที่สำคัญอย่าลืมฝึกเป็นประจำอย่างต่อเนื่องเพื่อให้เห็นผลลัพธ์ตามที่ตั้งใจไว้นะคะ

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าใช่ไหม ? รู้ไปแล้วว่าสมถภาวนา หมายถึงอะไร ใครเคยมีประสบการณ์การปฏิบัติบ้างคะ ปฏิบัติแล้วได้ผลอย่างไร ลองมาแชร์ประสบการณ์ของคุณกับเราที่คอมเมนต์ได้เลย

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : FB/พระสุพล ขนฺติวโร, dhamma.com, nirvanattain.com, watrakang.com

Featured Image Credit : freepik.com/pressfoto