รู้จัก Oxytocin ฮอร์โมนความรัก ของแม่ มีในผู้หญิงทุกคนจริงมั้ย มาดูกัน !

เชื่อว่าสาวๆ หลายคนเคยได้ยินชื่อของฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) มาก่อน ซึ่งฮอร์โมนชนิดนี้ ขึ้นชื่อว่าเป็น ฮอร์โมนความรัก เลยทีเดียว เพราะฮอร์โมนชนิดนี้จะทำให้เกิดความรู้สึกผูกพัน อยากอยู่ใกล้ๆ กับคนรัก ทั้งยังเป็นฮอร์โมนสำคัญที่หลั่งออกมาในระหว่างการเป็นคุณแม่อีกด้วย ทำให้แม่มีความผูกพันกับลูกน้อยมากยิ่งขึ้น เรามาเจาะลึกกันดีกว่าว่า ฮอร์โมนออกซิโทซินมีหน้าที่อะไรบ้าง เป็นฮอร์โมนแห่งความรักจริงหรือเปล่า ? มารู้จักให้มากขึ้นกันเลยค่ะ

ชวนรู้จัก ฮอร์โมนความรัก (Oxytocin) ปัจจัยสำคัญที่สร้างสายใยผูกพันของแม่ลูก

ในเส้นทางการเป็นคุณแม่นั้นจะมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นกับคุณผู้หญิงอยู่หลายอย่าง เช่นในระหว่างการตั้งครรภ์ก็จะมีอารมณ์คนท้องที่เกิดจากความแปรปรวนของฮอร์โมนในร่างกาย และเมื่อคลอดลูกก็จะมีฮอร์โมนชนิดหนึ่งหลั่งออกมาจากต่อมใต้สมองและมีบทบาทสำคัญต่อการเป็นคุณแม่อย่างยิ่ง ซึ่งก็คือออกซิโตซิน หรือ ออกซิโทซิน (Oxytocin) ที่ผลิตจากต่อมใต้สมองส่วนไฮโปทาลามัส ซึ่งฮอร์โมนชนิดนี้จะมีความสัมพันธ์กับเพศหญิงมากกว่าเพศชาย โดยเฉพาะคุณผู้หญิงที่กำลังจะเป็นคุณแม่ เพราะเป็นฮอร์โมนที่ทำให้เกิดความผูกพันระหว่างแม่และลูกน้อย จึงได้ชื่อว่าเป็นฮอร์โมนความรัก โดยหน้าที่หลักๆ ของฮอร์โมนออกซิโทซินก็คือ

• การคลอดบุตร : ในระหว่างการคลอดบุตร ออกซิโทซินจะกระตุ้นการหดตัวของมดลูก ช่วยขยายปากมดลูกและกระตุ้นการคลอด
• การให้นมบุตร : หลังคลอดบุตร ออกซิโทซินจะส่งเสริมการหลั่งน้ำนมจากต่อมน้ำนม ทำให้มารดาสามารถให้นมทารกได้

นอกจากนี้ ออกซิโทซินยังมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมทางสังคม เช่น ความไว้วางใจ การผูกพัน และการควบคุมอารมณ์ เพราะเมื่อมีการกอด การสัมผัส หรือการมีเพศสัมพันธ์ ก็จะเป็นการกระตุ้นให้สมองหลั่งฮอร์โมนชนิดนี้มากขึ้น อันจะทำให้เราเกิดความรู้สึกรัก มีความผูกพัน เกิดความเข้าอกเข้าใจกันและกันมากขึ้น ด้วยเหตุนี้ บางครั้งจึงเรียกออกซิโตซินว่า “ฮอร์โมนแห่งความรัก” หรือ “สารเคมีแห่งการกอด” เนื่องจากเกี่ยวข้องกับความรู้สึกผูกพันและความใกล้ชิด ทั้งนี้ ฮอร์โมนออกซิโทซินไม่ได้มีเฉพาะในเพศหญิงเท่านั้น แต่ยังมีในเพศชายด้วยเช่นกัน ซึ่งสร้างจากไฮโปทาลามัสและผลิตได้ในอัณฑะ ซึ่งมีส่วนช่วยในการลำเลียงอสุจิและการผลิตฮอร์โมนเพศชายค่ะ

ออกซิโทซินกับบทบาทของการเป็นแม่

ออกซิโทซินขึ้นชื่อว่าเป็นฮอร์โมนความรัก โดยเฉพาะความรักระหว่างแม่และลูกน้อย เพราะฮอร์โมนชนิดนี้จะไปกระตุ้นให้คุณแม่มีความผูกพันกับลูกและก่อให้เกิดพฤติกรรมการเลี้ยงบุตรของตนเอง ช่วยเตรียมความพร้อมในการเป็นแม่ให้กับเพศหญิง ออกซิโตซินพบได้ในมนุษย์และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆ ซึ่งทำให้มนุษย์และสัตว์ดำรงเผ่าพันธ์ุสืบต่อมาได้จนถึงปัจจุบัน หลังคลอดจะพบว่ามีฮอร์โมนออกซิโทซินในสมองและไขสันหลังเพิ่มมากขึ้น ซึ่งเชื่อกันว่าฮอร์โมนชนิดนี้จะเป็นตัวกระตุ้นให้คุณแม่เกิดความรักความผูกพันกับลูกน้อยและอยากทำหน้าคุณแม่ในการเลี้ยงดูลูกน้อยอย่างดี

นอกจากนี้ยังพบว่า ในคุณแม่ที่ให้ลูกดูดนมจากเต้า จะมีความรักใคร่ผูกพันกับเด็กมากกว่าคุณแม่ที่ไม่ได้เลี้ยงดูลูกด้วยนมของตนเอง นอกจากนี้ เสียงและภาพของลูกน้อยหรือการนึกถึงลูดก็สามารถกระตุ้นการหลั่งของฮอร์โมนออกซิโทซินได้เช่นกัน เรียกได้ว่าเป็นฮอร์โมนความรักระหว่างแม่ลูกได้อย่างไม่มีข้อสงสัยเลยค่ะ ซึ่งออกซิโทซินมีบทบาทสำคัญต่อคุณแม่มาก ดังนี้

• ช่วยกระตุ้นการหดตัวของมดลูก ช่วยให้ปากมดลูกขยายตัวและเกิดการคลอดบุตร
• ช่วยลดความเจ็บปวดระหว่างการคลอดบุตร
• ช่วยให้มดลูกหดตัวหลังคลอดบุตร ลดความเสี่ยงของการตกเลือดหลังคลอด (อ่านเพิ่มเติม อาการหลังคลอด)
• ช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำนมจากต่อมน้ำนม
• ช่วยให้ทารกดูดนมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• เป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างความผูกพันระหว่างแม่กับลูก
• ช่วยลดความเครียดและความวิตกกังวลในคุณแม่ 
• ช่วยลดอาการซึมเศร้าหลังคลอด
• ช่วยปรับปรุงอารมณ์ เพิ่มความรู้สึกผ่อนคลายและสงบ
• ช่วยส่งเสริมการนอนหลับ ทำให้คุณแม่มือใหม่นอนหลับได้ดียิ่งขึ้น

หน้าที่อื่นๆ ของฮอร์โมนออกซิโทซิน

แม้ว่าออกซิโตซินจะเป็นที่รู้จักในชื่อของฮอร์โมนแห่งรักระหว่างแม่กับลูกน้อย แต่ออกซิโทซินก็ไม่ได้ส่งผลต่อสาวๆ ที่เป็นคุณแม่เท่านั้น ฮอร์โมนชนิดนี้มีบทบาทต่อมนุษย์ทุกคน ทุกเพศ และทุกช่วงวัย ซึ่งหน้าที่อื่นๆ ของฮอร์โมนออกซิโทซินมีดังนี้ค่ะ

• ทำให้เกิดการผูกพันทางสังคม : ช่วยเพิ่มความรู้สึกผูกพัน ความเชื่อใจ และความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น จึงได้ชื่อว่าเป็นฮอร์โมนความรักนั่นเอง
• การตอบสนองทางเพศ : ออกซิโทซินมีส่วนเกี่ยวข้องกับการกระตุ้นทางเพศและการถึงจุดสุดยอด ซึ่งเมื่อถึงจุดสุดยอด (Orgasm) สมองจะหลั่งออกซิโทซินออกมา จึงเป็นฮอร์โมนความรักในเชิงรักโรแมนติกด้วยเช่นกัน
• ช่วยทำให้รู้สึกปลอดภัย : เมื่อได้รับการสัมผัสจากคนที่เรารัก จะทำให้เรารู้สึกอบอุ่นปลอดภัยมากขึ้น มีความกลัวลดลง และกล้าเสี่ยงมากขึ้นด้วย เหมือนกับเราขอกำลังใจโดยการกอดคนที่รักยังไงล่ะคะ 
• การลดความเครียดและความวิตกกังวล : ออกซิโทซินมีฤทธิ์คลายความเครียดและความวิตกกังวล ช่วยให้รู้สึกสงบและผ่อนคลาย จะสังเกตได้ว่าเมื่อเราสัมผัสกับคนที่เรารัก มีการกอด จับมือ จูบ ออกซิโทซินก็จะหลั่ง ซึ่งทำให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลายนั่นเองค่ะ

จะเพิ่มระดับฮอร์โมนออกซิโทซินให้คุณแม่ได้อย่างไร ?

จะเห็นว่าฮอร์โมนออกซิโทซินนั้นมีประโยชน์ต่อมนุษย์เรามาก โดยเฉพาะด้านการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคมและการมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ทั้งยังเป็นฮอร์โมนที่สำคัญต่อคุณแม่มากๆ ด้วย เพราะช่วยให้คุณแม่เลี้ยงลูกน้อยได้อย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยลดความเครียดความวิตกกังวลให้กับคุณแม่ ทำให้คุณแม่รู้สึกผ่อนคลายและรู้สึกสงบ ทำให้ไม่เครียด ส่งผลดีต่อการเลี้ยงลูก และออกซิโทซินยังช่วยสร้างสายใยรักระหว่างแม่ลูกให้มีความผูกพันแน่นแฟ้นมากขึ้นอีกด้วย จะเพิ่มออกซิโทซินในคุณแม่ได้อย่างไร มาดูวิธีกันเลยค่ะ

• การสัมผัสทางกายกับทารก เช่น การกอด การหอมแก้มลูกน้อย การอุ้มลูก และการให้นมลูก จะช่วยในการหลั่งออกซิโทซินมากขึ้น 
• การทำสมาธิและโยคะ ซึ่งมีการศึกษาว่า การทำสมาธิและการเล่นโยคะ จะช่วยให้หลั่งออกซิโทซินมากขึ้น 
• การนวดผ่อนคลาย ก็ช่วยให้ฮอร์โมนออกซิโทซินเพิ่มมากขึ้น ทั้งยังช่วยให้รู้สึกคลายเครียด คลายความวิตกกังวล อาจให้คุณพ่อช่วยนวดคุณแม่เป็นการผ่อนคลาย ก็จะช่วยเพิ่มออกซิโทซินได้ ทั้งยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์อีกด้วย
• การกอดกับคนที่เรารัก จะช่วยให้สมองหลั่งออกซิโทซินมากขึ้น นอกจากจะกอดลูกน้อยแล้ว คุณแม่สามารถกอดพ่อของลูก กอดพ่อแม่ของเรา หรือกอดเพื่อนสนิทก็ได้ ซึ่งจะช่วยเพิ่มออกซิโทซินได้เป็นอย่างดีค่ะ

Inspire Now ! : ฮอร์โมนความรักอย่างออกซิโทซินมีบทบาทสำคัญในการสร้างความผูกพันระหว่างแม่กับลูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระหว่างการคลอดและการให้นมลูก ช่วยเตรียมความพร้อมสำหรับการเป็นคุณแม่ และยังเป็นฮอร์โมนที่ทรงพลังซึ่งมีบทบาทสำคัญในการสร้างความผูกพันระหว่างแม่กับลูก และส่งเสริมสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของแม่อีกด้วย นอกจากนี้ ยังส่งผลต่อการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้างอีกด้วย ทืั้งคนรัก มิตรสหาย คนในครอบครัว หรือคนในครอบครัว เพราะเป็นสิ่งที่สร้างสายใยผูกพันระหว่างมนุษย์เรา เพื่อก่อให้เกิดความผูกพัน ความไว้เนื้อเชื่อใจ ความรู้สึกปลอดภัย ช่วยคลายความเครียด ความกลัว และความวิตกกังวลได้ดี ทำให้เรามีความอบอุ่นทางใจมากขึ้น สมชื่อเป็นฮอร์โมนแห่งรักจริงๆ เลย ว่ามั้ยคะ ?

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันพร้อมที่จะเป็นคุณแม่ใช่ไหม ? ออกซิโทซินนั้นไม่ได้สำคัญต่อคุณแม่เพียงอย่างเดียว แต่ยังมีความสำคัญต่อการสร้างความรักความผูกพันในมนุษย์เราอีกด้วยนะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : bangkokhospital.com, psychologytoday.com, health.harvard.edu

Featured Image Credit : freepik.com/jcomp