วิปัสสนาภาวนา คืออะไร ? ชวนรู้จักและปฏิบัติเพื่อชีวิตที่ดีขึ้นกัน
2K
ปัจจุบันเราต้องเผชิญกับความเครียดที่รุมเร้าจากปัจจัยหลายอย่างไม่ว่าจะเป็นเรื่องภาวะเศรษฐกิจ สังคม การเมือง หรือแม้แต่การชีวิตประจำวันอย่างการเรียนและการทำงาน ดังนั้นนอกจากดูแลตัวเองภายนอกแล้ว การหันมาดูแลภายในจิตใจด้วยการฝึกสมาธิก็คืออีกหนทางที่นำไปสู่การค้นพบความสุขสงบภายในใจ ทำให้เรารู้เท่าทันตัวเองดีขึ้น มีสติและมองโลกตามความเป็นจริงโดยไม่ทุกข์เท่าที่เคย และหนึ่งในวิธีทำสมาธิที่เราสามารถนำไปปฏิบัติได้ก็คือการฝึกวิปัสสนาภาวนา แต่วิปัสสนาภาวนา คืออะไร ต้องฝึกแบบไหน สามารถฝึกร่วมกับการฟังธรรมะคลายเครียดก่อนนอนได้หรือไม่ ลองไปดูแนวทางปฏิบัติพร้อมกับ DIY INSPIRE NOW ได้เลยนะคะ
วิปัสสนาภาวนา คืออะไร
วิปัสสนาภาวนา หมายถึง การเจริญสติเพื่อให้รู้แจ้งในความเป็นจริงว่าความจริงคือสิ่งไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน และไม่ใช่สิ่งที่อยู่คงทนถาวร จนทำให้เราสามารถเลิกยึดมั่นถือมั่นและนำไปสู่การก้าวพ้นออกจากความทุกข์ในใจ หรือหากจะมองให้ไกลกว่านั้นก็คือมุ่งสู่การดับทุกข์ในวัฏฏสงสาร หรือหากพิจารณาโดยแยกความหมายของแต่ละคำ จะได้ความว่า
- วิปัสสนา คือ ปัญญาในการมองความเป็นจริงตามไตรลักษณ์ (ความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความไม่ใช่ตัวตน)
- ภาวนา คือ การฝึกจิตใจให้เกิดกุศลด้วยความพากเพียร มีความจดจ่อและต่อเนื่อง จนทำให้เกิดสมาธิ
เมื่อรวมความหมายของวิปัสสนาและภาวนาเข้าด้วยกัน จึงหมายถึงการฝึกจิตใจด้วยศีล สมาธิ ปัญญา เพื่อให้เกิดความรู้แจ้งในสภาวะความเป็นจริงจนนำไปสู่การดับทุกข์ในที่สุด หรือหากกล่าวตามความหมายทางพระพุทธศาสนาก็คือเพื่อให้พ้นทุกข์ในวัฏฏสงสารนั่นเอง
lazada.co.th
วิธีการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา
วิปัสสนาภาวนา คือ วิธีนั่งสมาธิให้จิตนิ่ง ซึ่งสามารถทำได้หลายวิธี แต่วิธีที่การที่ถูกนำมาใช้มากที่สุดก็คือการฝึกอานาปานสติหรือการกำหนดลมหายใจเข้า-ออกอย่างมีสติ ได้รับการสืบทอดต่อมาโดยท่านพุทธทาส ภิกขุ โดยขั้นตอนการฝึกเรียกว่า อานาปานสติ 16 ขั้น ดังนี้
- เมื่อหายใจเข้า-ออกยาว ให้สติรับรู้ว่าเราหายใจเข้า-ออกยาว
- เมื่อหายใจเข้า-ออกสั้น ให้สติรับรู้ว่าเราหายใจเข้า-ออกสั้น
- กำหนดรู้ลมหายใจทั้งปวง หายใจเข้า-ออก
- ระงับกายสังขารคือลมหายใจ หายใจเข้า-ออก
- ผู้กำหนดรู้ปีติ หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้สุข หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้สังขาร หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตสังขารให้ระงับ หายใจเข้า-ออก
- กำหนดรู้จิต หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้ปราโมทย์ หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้ตั้งมั่น หายใจเข้า-ออก
- ทำจิตให้คลาย หายใจเข้า-ออก
- เห็นความไม่เที่ยง หายใจเข้า-ออก
- เห็นความจางคลายหรือปราศจากในราคะ หายใจเข้า-ออก
- เห็นความดับไร้กิเลสหรือนิโรธ หายใจเข้า-ออก
- เห็นความปล่อยวาง หายใจเข้า-ออก
วิปัสสนา คือ แนวทางการทำสมาธิที่ได้รับความนิยมในการนำไปปฏิบัติอย่างแพร่หลาย ขั้นเบื้องต้นสามารถฝึกได้โดยการกำหนดลมหายใจสั้นและยาว อาจใช้การภาวนา “พุทธ” ระหว่างหายใจเข้า และ “โธ” ระหว่างหายใจออกหรือคำภาวนาอื่นๆ ก็ได้ แต่หัวใจหลักยังคงเป็นการกำหนดลมหายใจ รับรู้สภาวะลมหายใจในปัจจุบันของตัวเอง และมุ่งมั่นฝึกจิตให้สงบ
องค์ประกอบที่ช่วยให้เราฝึกวิปัสสนาภาวนาได้ดีขึ้น
เราได้รู้กันไปแล้วว่าวิปัสสนาภาวนา คืออะไร มีแนวทางปฏิบัติหรือมีวิธีฝึกอย่างไร คราวนี้ลองมาดูกันค่ะว่า จะมีองค์ประกอบอะไรที่จะเข้ามาช่วยให้เราฝึกการทำวิปัสสนาภาวนาให้ดีขึ้นได้บ้าง
- ความเพียร : การฝึกวิปัสสนาภาวนาต้องอาศัยความเพียรและความต่อเนื่อง ไม่ท้อถอย ไม่เกียจคร้านในการฝึก
- มีสติ : กำหนดจิตรับรู้ลมหายใจและรู้สภาวะของตัวเองอยู่เสมอ ไม่เอาความคิดฟุ้งซ่านมาเป็นอารมณ์
- มีสัมปชัญญะ : คือการฝึกมองภาวะต่างๆ ตามความเป็นจริง ไม่ปรุงแต่ง
- ปรับอารมณ์ให้สมดุล : ทำได้โดยกำหนดรู้รูปนามหรือความเป็นจริงของตัวเองอยู่ตลอดเวลาอย่างมุ่งมั่นและจดจ่อ ให้เท่าทันร่างกายและจิตใจ ไม่ช้า ไม่เร็ว ให้พอดีกับอารมณ์ปัจจุบันของเราเอง
เตรียมพร้อมอย่างไรก่อนฝึกวิปัสสนาภาวนา
วิปัสสนาภาวนา คือ การทำสมาธิเพื่อให้เราได้ฝึกจิตใจ รู้เท่าทันตัวเอง รู้เท่าทันความเป็นจริงและนำไปสู่การดับทุกข์ ดังนั้นก่อนเริ่มฝึกควรมีการเตรียมความพร้อมก่อนเสมอ เพื่อให้เราสามารถปฏิบัติได้อย่างถูกต้องทั้งร่างกายและจิตใจ
- ถึงพร้อมด้วยสัปปายะ : สัปปายะ หมายถึง การมีสถานที่ฝึกที่เหมาะสมและช่วยสนับสนุนให้การฝึกได้ผลดี ควรเป็นสถานที่ที่ทำให้เราเกิดสมาธิตั้งมั่นได้อย่างต่อเนื่อง เช่น ห้องที่เงียบสงบ เป็นต้น
- ชำระศีลให้บริสุทธิ์ : ด้วยการสมาทานศีลตามความเหมาะสม ช่วยเตรียมพร้อมก่อนเริ่มฝึกและยังเป็นการตั้งจิตให้มีความมุ่งมั่นในการฝึกฝนด้วย
- อินทรียสังวร : หมายถึงการสำรวมกาย วาจา ใจ เพื่อกำหนดสติรับรู้ลมหายใจของตัวเองและรับรู้สภาวะต่างๆ ของร่างกาย ทั้งการมองเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ได้สัมผัส
| Inspire Now ! : การฝึกวิปัสสนาภาวนา คือการสร้างสมาธิ ช่วยให้ใจสงบ ร่างกายผ่อนคลาย บางครั้งยังทำให้เราเข้าใจจิตใจและตัวตนของตัวเอง ณ ขณะนั้นได้ดีขึ้น หากใครอยากลองเปลี่ยนจากการเปิดเพลงบรรเลงนั่งสมาธิมาเป็นการฝึกกำหนดจิตรับรู้ลมหายใจแบบเงียบสงบดูบ้าง การฝึกวิปัสสนาภาวนาก็คืออีกแนวทางที่สามารถนำไปทำตามแล้วเห็นผลได้จริงค่ะ |
|---|
DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าใช่ไหม ? เข้าใจแล้วว่าวิปัสสนา คืออะไร เพื่อนๆ คนไหนเคยลองฝึกบ้าง ลองมาแชร์ประสบการณ์กับเราได้เลยนะคะ
อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : oldweb.mcu.ac.th, buddhadasa.org
Facebook Comments
