ลอยกระทง เดือนอะไร ? ปีนี้ตรงกับวันที่เท่าไหร่ ? มารู้จักประวัติวันลอยกระทงให้มากขึ้นกัน !

ในช่วงราวๆ เดือนพฤศจิกายน มีเทศกาลสำคัญอีกเทศกาลหนึ่งคือ วันลอยกระทงนั่นเอง เป็นวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของไทยที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน เรามักจะได้ยินเพลงที่คุ้นหู “วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำก็นองเต็มตลิ่ง” ซึ่งจะเปิดคลอกันไปในช่วงเทศกาลลอยกระทง ประวัติความเป็นมาของวันลอยกระทงเป็นอย่างไร ? ลอยกระทง เดือนอะไร กันแน่ ? มารู้จักเทศกาลประเพณีสำคัญที่เป็นหนึ่งใน Soft Power ของไทยให้มากขึ้นกันค่ะ

ลอยกระทง เดือนอะไร ? มารู้จักประวัติวันลอยกระทงกัน

ในปีนี้ ลอยกระทงวันที่เท่าไหร่ ? ในปี พ.ศ. 2566 นี้ เทศกาลวันลอยกระทงจะตรงกับวันจันทร์ที่ 27 พฤศจิกายน ถ้าหากนับตามจันทรคติไทยและจันทรคติล้านนาแล้ว ก็จะเป็นวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 นั่นเอง ลอยกระทง เดือนอะไร ? โดยปกติมักจะตกอยู่ที่เดือนพฤศจิกายนของทุกปีตามสุริยคติ และที่เรียกกันว่าวันเพ็ญ ก็เนื่องจากเป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงและสว่างมากที่สุดของปี เชื่อหรือไม่ว่าประวัติความเป็นมาของวันลอยกระทงนี้ ได้สืบต่อกันมายาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัยในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหงแล้วค่ะ

ในสมัยก่อนจะเรียกประเพณีลอยกระทงนี้ว่า “พิธีจองเปรียญ” หรือ “การลอยพระประทีป” และยังมีหลักฐานจากศิลาจารึกหลักที่ 1 ที่มีใจความว่ามีการเผาเทียนเล่นไฟเป็นงานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสุโขทัยเลยก็ว่าได้ค่ะ ทำให้เชื่อกันว่างานดังกล่าวน่าจะเป็นงานลอยกระทงอย่างแน่นอน เทศกาลลอยกระทงดำเนินมาเรื่อยจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ช่วงรัชกาลที่ 1-3 ในสมัยนั้นขุนนางในวัง มักจะประดิษฐ์กระทงใหญ่เพื่อประกวดกัน ทำให้ต้องใช้จำนวนคนและเงินจำนวนมาก ภายหลังรัชกาลที่ 4 ก็ได้ยกเลิกการประกวดนี้ไปและให้มีการจัดทำเรือลอยประทีปแทน ทั้งนี้ แม้ว่าพิธีการจะเปลี่ยนแปลงไปบ้าง แต่สำหรับช่วงวันเวลาแล้ว ลอยกระทง เดือนอะไร ? ก็ยังคงยึดเอาวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติเป็นมาตรฐานค่ะ

นอกจากนี้ ยังมีความเชื่อสำหรับผู้ที่นับถือศาสนาพราหมณ์ – ฮินดู อีกว่า จะมีพิธีลอยโคมประทีปเพื่อบูชาพระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหม ซึ่งต่อมาชาวพุทธได้นำมาปรับใช้ในการบูชาองศาสดา แต่เปลี่ยนมาเป็นการลอยกระทงดอกบัวไปตามสายน้ำเพื่อสักการะรอยพระพุทธบาทนั่นเอง และยังมีอีกความเชื่อหนึ่งว่า ลอยกระทงเป็นการบูชาขอขมาต่อพระแม่คงคา เทพีแห่งสายน้ำผู้หล่อเลี้ยงทุกสรรพชีวิตอีกด้วย

การจัดเทศกาลประเพณีลอยกระทงในไทย

ลอยกระทง เดือนอะไร ตอนนี้ก็ได้รู้กันไปแล้วนะคะ และเทศกาลลอยกระทงก็ไมได้นิยมเฉพาะในคนไทยเท่านั้น แต่เป็นอีกหนึ่งเทศกาลสำคัญที่นักท่องเที่ยวต่างชาติพากันตื่นตาตื่นใจไปกับความงดงามอลังการ ไม่ว่าจะเป็นเทศกาลประเพณียี่เป็งในจังหวัดเชียงใหม่ ที่จะมีการปล่อยโคมลอยเป็นพันๆ หมื่นๆ ดวง แต่ปัจจุบันมีการรณรงค์งดการปล่อยคอมลอยอันเนื่องมาจากเหตุผลด้านความปลอดภัย แต่การแขวนโคมสวยๆ ตามอาคารสถานที่ การจัดทำซุ้มประตูป่า การจุดพลุ การจุดผางประทีปก็ยังคงมีอยู่ หรือจะเป็นเทศกาลเผาเทียนเล่นไฟ ลอยกระทง ที่จังหวัดสุโขทัย ก็มีการจัดงานอย่างยิ่งใหญ่ และมีความงดงามอลังการมากเลยทีเดียว ทั้งพิธีบวงสรวงบูรพกษัตริยาธิราชเจ้าสุโขทัย มีขบวนแห่กระทง การแสดงแสงสีเสียง เป็นต้น และในกรุงเทพมหานคร ก็มีการจัดงานลอยกระทงอยู่หลายที่ด้วยกัน การจัดงานลอยกระทงวันที่เท่าไหร่ ? ในปีนี้ โดยส่วนใหญ่แล้วจะจัดงานขึ้นวันที่ 26 – 28 พฤศจิกายน 2566 ค่ะ ใครวางแผนจะไปเที่ยวที่ไหน ก็อย่าลืมติดตามกิจกรรมของแต่ละที่ให้แน่นอน จะได้ไม่พลาดความสนุกนะคะ

ประเพณีลอยกระทง สำคัญอย่างไร

ประเพณีนี้ถือเป็นประเพณีที่สำคัญประเพณีหนึ่งของไทย โดยมาจากหลายความเชื่อของแต่ละท้องถิ่นตามที่ได้กล่าวไป การเข้าร่วมเทศกาลลอยกระทง เดือนอะไร ของทุกปี ก็ก่อให้เกิดคุณค่าและความสำคัญดังนี้ค่ะ

1. ได้ทำกิจกรรมร่วมกับครอบครัว เป็นการสร้างสัมพันธ์ที่ดีภายในครอบครัว เช่น การประดิษฐ์กระทงไปลอย โดยหนึ่งครอบครัวก็อาจจะช่วยกันทำกระทงด้วยกัน ได้พูดคุยและเกิดความเพลิดเพลินระหว่างที่ทำกระทง
2. เป็นการรักษาขนบธรรมเนียมของไทยไว้มิให้สูญหายไปตามกาลเวลา และยังเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวให้ทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศได้หลั่งไหลเข้ามาเที่ยวชมความงดงามของประเพณีนี้ สร้างความคึกคักให้กับเศรษฐกิจได้อย่างดี อย่างที่ทราบกันว่า ลอยกระทง เดือนอะไรส่วนใหญ่แล้วจะอยู่ในช่วงเดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นช่วงเข้าฤดูหนาวและเป็นฤดูท่องเที่ยวของไทยพอดี นับว่าเป็นช่วง High Season เลยก็ว่าได้ค่ะ   
3. เพื่อแสดงความสำนึกถึงบุญคุณของแม่น้ำที่ให้เราได้อาศัยน้ำกิน น้ำใช้ ตลอดจนเป็นการขอขมาต่อพระแม่คงคา ที่ได้ทิ้งสิ่งปฏิกูลต่างๆ ลงไปในน้ำ อันเป็นสาเหตุให้แหล่งน้ำไม่สะอาด
4. เป็นการส่งเสริมงานฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ เพราะเมื่อมีเทศกาลลอยกระทง มักจะมีการประกวดแข่งทำกระทงกัน ทำให้เพื่อนๆ ได้เกิดความคิดแปลกใหม่ และยังรักษาภูมิปัญญาพื้นบ้านไว้อีกด้วย

กิจกรรมประเพณีลอยกระทงมีอะไรบ้าง

1. แน่นอนว่าวันลอยกระทง ก็ต้องมีการประดิษฐ์กระทงสวยๆ ขึ้นแน่นอน ใครที่ชอบการประดิษฐ์ประดอยหรือการตกแต่งสิ่งของอย่างวิธีทำกระทงใบตอง จะต้องถูกใจกับกิจกรรมนี้แน่นอนค่ะ เพราะจะต้องนำส่วนลำต้นของต้นกล้วยมาห่อใบตอง พับใบตองรูปทรงต่างๆ มาติดที่ลำต้นหรือกระทง และนำดอกไม้มาประดับทำให้เกิดความสวยงามแบบไทยๆ แนะนำว่าควรใช้วัสดุจากธรรมชาติจะดีกว่าการใช้โฟมหรือพลาสติกนะคะ จะได้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมค่ะ 
2. มีการจัดกิจกรรมประกวดนางงามนพมาศ ใครที่ชื่นชอบการประกวด ไม่ว่าจะเป็นการสมัครลงประกวดเองหรือชอบดูโชว์ก็ตาม ห้ามพลาดกับกิจกรรมนี้เลยค่ะ เพราะชุดที่ประกวดจะมีความสวยงาม เป็นชุดไทยสง่างามเหมือนนางงามในสมัยก่อนเลยล่ะค่ะ
3. อีกหนึ่งไฮไลท์ของเทศกาลลอยกระทงก็คือ การจุดดอกไม้ไฟ และการปล่อยโคมลอยค่ะ ไม่ได้เป็นกิจกรรมที่สร้างความสนุกเท่านั้น แต่ยังมีกุศโลบายที่ว่าเป็นการบูชาพระเกตุแก้วจุฬามณีบนสรวงสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีความเชื่อว่าจะได้พบเจอแต่สิ่งดีงาม เป็นการปล่อยเคราะห์ร้ายออกไปจากชีวิต เพื่อรับสิ่งใหม่ที่จะเข้ามาในปีหน้าค่ะ ทั้งนี้ ปัจจุบันได้มีการกำหนดปล่อยโคมลอยได้บางสถานที่เท่านั้น เพื่อความปลอดภัยและป้องกันเหตุเพลิงไหม้จากโคมลอย ใครฝ่าฝืนก็มีโทษทางกฎหมายอีกด้วย ยังไงก็ต้องศึกษาระเบียบข้อบังคับให้ดีก่อนนะคะ เพื่อความชัวร์แล้วล่ะก็ จะไปถ่ายรูปโคมไฟสวยๆ ตามแต่ละสถานที่ที่ได้จัดเอาไว้ให้นักท่องเที่ยวได้ถ่ายรูปแทนก็ได้นะคะ

ลอยกระทงแบบคนรุ่นใหม่ ใส่ใจสิ่งแวดล้อม

ในยุคสมัยนี้เราต้องใส่ใจเรื่องธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมกันเป็นพิเศษค่ะ ไม่ว่าจะลอยกระทง เดือนอะไรหรือไปลอยที่ใด การประดิษฐ์กระทงถือว่าเป็นการสร้างสรรค์สิ่งงดงามอย่างหนึ่ง แต่ความงดงามนี้อาจจะไปทำลายสิ่งแวดล้อมได้ เนื่องจากมีคนเข้าร่วมกิจกรรมจำนวนมาก จึงทำให้เกิดขยะจำนวนมากมายมหาศาลด้วย เช่น กระทงลอยเกลื่อนตามแม่น้ำ แม้ว่าจะทำมาจากวัสดุธรรมชาติก็ตาม แต่ถ้าหากมีจำนวนมากก็ส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมได้ หรือจะเป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติจากการเอาใบตองมาทำกระทง เราจึงควรช่วยกันรักษาสิ่งแวดล้อมโดยการลอยกระทง 1 อันต่อ 1 ครอบครัวเท่านั้น เพื่อเป็นการลดจำนวนกระทง หรือจะเป็นการลอยกระทงออนไลน์ ตามเว็บไซต์ต่างๆ ที่สามารถปรับแต่งกระทงของตัวเองได้อย่างสวยงาม แล้วก็อิ่มใจไม่แพ้การลอยกระทงของจริงเลยค่ะ

Inspire Now ! : ประวัติความเป็นมาของประเพณีลอยกระทงเป็นอย่างไร ในปี 2566 นี้ ลอยกระทงวันที่เท่าไหร่ เดือนอะไร ก็ได้รู้กันไปแล้วนะคะ ถ้าใครมีแผนอยากจะไปชมความงดงามของประเพณีลอยกระทง เผาเทียนเล่นไฟ ไม่ว่าจะเป็นที่กรุงเทพฯ หรือที่จังหวัดไหนก็ตาม ก็อย่าลืมคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นหลัก อีกเรื่องก็คือการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม ทั้งในเรื่องของการทำกระทงหรือการทิ้งขยะ ควรทิ้งขยะให้เป็นที่เป็นทางและไม่ทิ้งขยะตามแม่น้ำลำคลองหรือตามถนนที่จัดงานต่างๆ ยังไงก็เที่ยวอย่างสนุกและมีสตินะคะ

DIY INSPIRE NOW คือแรงบันดาลใจของฉันใช่ไหม ? ใครชอบเทศกาลลอยกระทงบ้าง ชอบกิจกรรมไหนเป็นพิเศษ มาคอมเมนต์บอกกันได้นะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : legendhasukhothai.com, lib.ru.ac.th, thairath.co.th

Featured Image Credit : vecteezy.com/Kseniia Chunaeva