รู้จัก Self Hatred เมื่อรู้สึกเกลียดตัวเอง ไม่ชอบตัวเอง ต้องทำยังไงดี ? ชวนดูวิธีแก้ก่อนส่งผลร้ายต่อสุขภาพใจกัน !

มีใครเคยรู้สึกไม่ชอบตัวเองหรือไม่ถูกใจตัวเองบ้างไหมคะ ? เป็นเรื่องปกติที่เราจะรู้สึกขัดใจตัวเองบ้าง หรือไม่ชอบตัวเองในบางวัน อาจเป็นเพราะหงุดหงิดที่ทำได้ไม่ดีพอ หรือทำบางสิ่งบางอย่างได้ไม่เต็มที่ ไม่เป็นไปตามที่ใจต้องการ แต่ถ้าใครกำลังรู้สึกไม่ชอบตัวเองในทุกๆ วัน จนถึงขั้นเกลียดตัวเอง หรือมีภาวะ Self Hatred คือ รู้สึกไม่ชอบตัวเองอย่างรุนแรง รู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่า มองเห็นแต่จุดด้อยของตัวเองและเกลียดในสิ่งที่ตัวเองเป็น ถ้าปล่อยทิ้งไว้แบบนี้ อาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตตามมาได้ แล้วเราจะแก้ไขอย่างไรดี ในบทความนี้ DIYINSPIRENOW จะพาไปทำความเข้าใจให้มากขึ้นกันค่ะ

Self Hatred คืออะไร ? ชวนหาวิธีแก้ไข ก่อนจะเกลียดตัวเองไปมากกว่านี้กัน !

Self hatred เป็นภาวะทางจิตใจที่บุคคลมีความรู้สึกเชิงลบต่อตนเองอย่างรุนแรง มักเกิดจากประสบการณ์ในวัยเด็ก การถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรง หรือการเปรียบเทียบตนเองกับผู้อื่นอยู่เสมอ ผู้ที่มีภาวะนี้มักจะมองตนเองในแง่ลบ ไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง และอาจแสดงออกผ่านพฤติกรรมทำร้ายตนเองหรือการตำหนิตัวเองอย่างรุนแรง การเอาชนะ Self Hatred ต้องอาศัยการบำบัดทางจิตใจ และการฝึกฝนให้มีความเมตตาต่อตนเองมากขึ้น แต่จะทำยังไงนั้น ตามมาอ่านกันต่อค่ะ

Self Hatred คืออะไร ?

Self Hatred หรือโรคเกลียดตัวเอง เป็นความรู้สึกที่ว่า เราไม่ชอบตัวเอง เกลียดตัวเอง คิดว่าตัวเองไม่ดีพอ มองเห็นแต่ข้อด้อยของตัวเองแล้วคิดว่าตัวเองไม่มีค่า ไม่มีอะไรดี จึงเกลียดที่ตัวเองเป็นแบบนี้ มักพบในคนที่มีภาวะ Low Self Esteem หรือการมองเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ ทำให้รู้สึกไม่ชอบตัวเอง และเห็นแต่ข้อเสียของตัวเอง และมักจะโทษตัวเองอยู่เสมอเมื่อมีอะไรเกิดขึ้น เช่น เมื่องานผิดพลาดก็โทษว่าเป็นความผิดของตัวเอง เป็นเพราะตัวเองไม่เก่งพอ (ทั้งๆ ที่ความจริงแล้วอาจจะไม่ได้เป็นแบบนั้น) หรือถ้าคนรักนอกใจ ก็โทษว่าเป็นความผิดตัวเองที่ไม่ดีพอสำหรับเขา เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม Self Hatred ไม่ใช่โรคหรืออาการผิดปกติทางจิตเวชแต่อย่างใด ทำให้การคัดกรองหรือตรวจวินิจฉัยทำได้ยาก ต้องอาศัยการพูดคุยกับนักจิตวิทยาหรือคนใกล้ชิดในการบอกเล่าความรู้สึกที่เรามีกับตัวเอง เพื่อเป็นการสะท้อนว่าเรามีความคิดความรู้สึกที่เกลียดตัวเองหรือไม่ชอบตัวเองอยู่ และจะได้หาวิธีแก้ไขต่อไปค่ะ

ชวนสังเกตตัวเอง อาการแบบไหน ที่เข้าข่าย Self Hatred

ลองมาสังเกตตัวเองดูว่า เรามีความคิดความรู้สึกแบบนี้หรือไม่ หากมีพฤติกรรมแบบนี้ อาจเข้าข่ายมีภาวะเกลียดตัวเองอยู่ก็เป็นได้ หากรู้สึกตัวได้เร็ว ก็จะได้หาวิธีการปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมของตัวเองได้เร็วนะคะ

• มีความคิดเกี่ยวกับตัวเองแบบขาวสุดหรือดำสุด มองตัวเองแค่ว่าดีหรือไม่ดี ไม่มีตรงกลาง
• มองโลกในแง่ร้าย มีความคิดในแง่ลบ โดยเฉพาะกับตัวเอง 
• พอใจในตัวเองต่ำ เห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ (Low Self Esteem) และชอบเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่น
• ไม่มีความมั่นใจในตัวเอง รู้สึกว่าตัวเองไม่คู่ควรกับสิ่งดีๆ 
• มักโทษตัวเองอยู่เสมอ มองว่าตัวเองไม่เอาไหน ไร้ความสามารถ ไร้ศักยภาพ 
• ฟังความคิดเห็นของคนอื่นมากกว่าฟังตัวเอง เชื่อคนอื่นมากกว่าเชื่อตัวเอง
• เก็บคำทุกตำหนิมาใส่ใจ อ่อนไหวต่อคำวิพากษ์วิจารณ์
• ไม่ยอมรับคำชม ปฏิเสธเวลาที่คนอื่นชมเพราะคิดว่าตัวเองไม่ดีพอ
• คิดว่าตัวเองไม่สมควรที่จะได้รับความรัก ความสำเร็จ หรือสิ่งดีๆ ในชีวิต
• มีความรู้สึกอิจฉาเมื่อคนอื่นได้ดีกว่า และยิ่งไม่พอใจตัวเองมากขึ้น
• ไม่กล้าทำอะไรเพราะกลัวว่าตัวเองจะล้มเหลว 
• ไม่ให้อภัยตัวเอง จมอยู่กับความผิดพลาดของตัวเอง

ทราบไม่คะว่า Self Hatred หรืออาการเกลียดตัวเองนั้น สามารถพัฒนาไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้ และส่งผลต่อสุขภาพกายสุขภาพใจของเราหลายอย่าง ทั้งเบื่ออาหาร นอนไม่หลับ เหนื่อยล้าอ่อนเพลีย มีความรู้สึกเศร้า จิตใจห่อเหี่ยวหม่นหมอง ไม่มีความสุขในชีวิต อาจทำให้รู้สึกไม่อยากอยู่บนโลกใบนี้อีกต่อไป นำไปสู่การทำร้ายตัวเองหรือมีความคิดอยากฆ่าตัวตายได้ ซึ่งอันตรายมากๆ หากใครกำลังมีอาการข้างต้นอยู่ ควรพูดคุยกับคนใกล้ชิดหรือปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญอย่างนักจิตวิทยา เพื่อที่จะได้หาทางออกร่วมกันนะคะ

เกลียดตัวเอง เกิดจากอะไร  ?

1. เกิดจากนิสัยส่วนตัว : ในบางคนที่มี Self Hatred กับตัวเอง อาจเป็นเพราะว่าขาดความมั่นใจในตัวเอง คิดว่าตัวเองไม่สมควรได้รับสิ่งดีๆ พยายามทำตามความต้องการหรือความพึงพอใจของคนอื่น ตั้งความหวังในตัวเองสูง ชอบเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น และมีนิสัยรักความสมบูรณ์แบบ หรือเป็น Perfectionism ทำให้พึงพอใจในตัวเองยาก มักคิดว่าตัวเองมีข้อด้อยอยู่เสมอ ทำให้เกิดความรู้สึกไม่ชอบตัวเองและเกลียดตัวเองขึ้นมาได้ 
2. การถูกทำร้ายร่างกายในวัยเด็ก : จากผู้ปกครองหรือคนอื่น เช่น ถูกทุบตี ด่าทอ ล่วงละเมิดทางเพศ หรือผ่านเหตุการณ์ที่ถูกทำร้ายร่างกายและจิตใจมา ทำให้เกิดบาดแผลในใจและไม่ชอบตัวเอง เกลียดตัวเองที่ต้องเผชิญกับเหตุการณ์นั้นๆ มา
3. ผ่านความสัมพันธ์ที่ไม่ดีมา : ทั้งความสัมพันธ์กับเพื่อน เพื่อนร่วมงาน กับครอบครัว หรือกับคนรัก ในบางรายอาจโทษตัวเองและคิดว่าเป็นความผิดของตัวเอง ทำให้เกิดความรู้สึกไม่ดีกับตัวเองและมี Self Hatred ได้ 
4. ถูกกลั่นแกล้ง : ไม่ว่าจะเป็นการถูกกลั่นแกล้งที่โรงเรียน ถูกกลั่นแกล้งจากญาติพี่น้อง หรือถูกกลั่นแกล้งในที่ทำงาน รวมถึงการถูกกลั่นแกล้งในโลกออนไลน์ ทำให้เกิดความรู้สึกด้อยค่าในตัวเอง คิดว่าตัวเองไม่ดี และเกลียดตัวเองได้ 
5. เกิดจากโรคทางสุขภาพใจ : เช่น โรคซึมเศร้า โรคไบโพลาร์ โรควิตกกังวล

จะเอาชนะความรู้สึก “เกลียดตัวเอง” ได้อย่างไร ?

เป็นเรื่องไม่ดีแน่ถ้าเรามีความรู้สึกเกลียดตัวเองในทุกๆ วัน เพราะสิ่งที่จะตามมาคือ ทำให้เราไม่มีความสุขกับตัวเอง ไม่พึงพอใจในสิ่งที่ตัวเองเป็น และอาจถึงขั้นกลายเป็นโรคซึมเศร้าได้ โปรดจำไว้ว่า เราทุกคนมีดีในแบบที่ตัวเองเป็นและมีคุณค่าในตัวเองอยู่เสมอ เราจะปรับเปลี่ยนทัศนคติที่มีต่อตัวเองได้อย่างไร มาดูกันเลยค่ะ

1. ฟังคำวิจารณ์ให้น้อยลง ชม ชอบตัวเองให้มากขึ้น

แน่นอนว่าคำตำหนิติเตียนบางอย่างมีประโยชน์กับเรา และช่วยให้เราพัฒนาตัวเองได้มากขึ้น แต่คำวิพากษ์วิจารณ์อย่างการวิจารณ์รูปลักษณ์ รูปร่างหน้าตา การแต่งตัว หรือรสนิยม อาจไม่ก่อให้เกิดประโยชน์อะไร เราอาจจะต้องมองข้ามไปบ้างและหันกลับมาพิจารณาว่า สิ่งนี้มีประโยชน์กับเราจริงๆ หรือเปล่า หรือเป็นเพียงแค่ความคิดเห็นของใครคนหนึ่งเท่านั้น หากเรามั่นใจในตัวเองให้มากขึ้น หัดชมตัวเองให้มากขึ้นและเชื่อว่าเราก็มีดีเหมือนกัน เราก็จะเริ่มชอบตัวเองมากขึ้นค่ะ

2. เลิกเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น

ความรู้สึกเกลียดตัวเองนั้น อาจเกิดขึ้นเพราะว่า เราเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่นและด้อยค่าตัวเองอยู่เรื่อยๆ ว่าเราไม่สวย ไม่รวย ไม่เก่ง ไม่มีความสามารถ หรือไม่ได้มีดีเหมือนคนอื่น และทำให้รู้สึกว่าตัวเองไม่มีคุณค่า ดีไม่พอ เพราะฉะนั้น เลิกเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับใคร แต่ให้เป็นตัวเองในเวอร์ชั่นที่ดีกว่าเดิม ถ้าเราอยากเก่งขึ้นก็ฝึกฝนตัวเองให้มากขึ้น หรือตั้งเป้าหมายว่าเราอยากจะเป็นแบบไหน ก็มุ่งมั่นไปให้ถึงเป้าหมายนั้นโดยที่ไม่ต้องเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับใคร

3. ยอมรับในสิ่งที่ตัวเองเป็น และโอบกอดความไม่สมบูรณ์แบบของตัวเอง

คนเรานั้นมีทั้งข้อดีและข้อเสียในตัวเองค่ะ ลองมองหาข้อดีของตัวเองดู และยอมรับในข้อเสียของตัวเองโดยที่มองว่าเป็นเรื่องธรรมชาติ อย่าไปโกรธเกลียดตัวเองหรือตำหนิตัวเองที่เราเป็นแบบนี้ ไม่มีใครสมบูรณ์แบบ และความไม่สมบูรณ์แบบนี่เองที่ทำให้เราเป็นมนุษย์อย่างสมบูรณ์ คล้ายๆ กับแนวคิดปรัชญาญี่ปุ่นแบบ Kintsugi ที่ว่าด้วยเรื่องการโอบรับความงามของความบกพร่องในชีวิต ถ้าเราไม่พอใจตัวเองส่วนไหน ก็แค่ปรับเปลี่ยนตัวเอง หรือถ้ามันปรับเปลี่ยนแก้ไขไม่ได้จริงๆ ก็แค่ยอมรับในสิ่งที่ตัวเองเป็น เท่านั้นเองค่ะ

4. ให้อภัยตัวเองเมื่อทำผิดพลาด

อย่างที่กล่าวไปว่าไม่มีใครสมบูรณ์แบบ และทุกๆ คนมีสิทธิ์ที่จะทำผิดพลาด แต่นั่นไม่สำคัญเท่ากับว่า เราจะรับมือกับความผิดพลาดนั้นอย่างไร จะเรียนรู้จากความผิดพลาดเพื่อนำมาปรับปรุงพัฒนาตัวเอง หรือจมอยู่กับความผิดพลาดนั้นๆ หรือบางคนก็พยายามจะวิ่งหนีมัน หากเรามี Resilence Mindset หรือวิธีคิดแบบล้มแล้วลุกให้ไว เราก็จะสามารถให้อภัยตัวเองและลุกขึ้นมาสู้ต่อได้ค่ะ พยายามก้าวข้ามอดีตที่ทำให้เราไม่ชอบตัวเองและเรียนรู้จากมัน เหมือนกับตัวการ์ตูน Rafiki ในเรื่อง The Lion King กล่าวไว้ว่า “The past can hurt. But from the way I see it, you can either run from it or learn from it.” จากนี้ไป ลองฝึกหัดให้อภัยตัวเองดูนะคะ

5. ใจดีกับตัวเอง เมตตากับตัวเองอยู่เสมอ

สำหรับบางคนแล้ว มีความใจดีกับคนอื่นอยู่เสมอแต่กลับใจร้ายต่อตัวเอง เคี่ยวเข็ญตัวเองและกดดันตัวเองอยู่บ่อยๆ ทำให้ไม่มีความสุขกับตัวเองและไม่ชอบตัวเองได้ หรือบางคนก็อาจจะโทษตัวเองอยู่บ่อยๆ และคิดว่าความผิดพลาดทั้งหมดเป็นเพราะตัวเอง ลองใจดีกับตัวเองให้มากขึ้นและเมตตาต่อตัวเองบ้าง นึกเสียว่าเรากำลังปลอบใจเพื่อนของเราอยู่ เราจะพูดยังไง จะทำอย่างไรให้เพื่อนคนนี้หายเศร้าได้ หรือจะให้กำลังใจยังไงเมื่อเพื่อนคนนี้ทำผิดพลาด และเพื่อนคนนี้ก็คือ ตัวเราเอง ลองหันมาใจดีกับตัวเองให้มากขึ้น แล้วเราจะเกลียดตัวเองน้อยลงค่ะ

Inspire Now ! : การไม่ชอบตัวเองในบางวัน หรือมีความรู้สึกหงุดหงิดไม่พอใจตัวเองในบางครั้งบางคราวนั้นเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ แต่ถ้าเรามีความรู้สึกเกลียดตัวเองในทุกๆ วันและไม่ชอบตัวเองเลยสักนิด รู้สึกแย่กับตัวเองในทุกๆ มิติ อาจถึงเวลาแล้วที่เราต้องปรับเปลี่ยนมุมมองที่มีกับตัวเองเสียใหม่ เพราะเราจะต้องอยู่กับตัวเองไปตลอดชีวิต การฝึกให้เริ่มชอบตัวเองทีละนิด รักตัวเองให้มากขึ้นทีละหน่อย และเป็นเพื่อนที่ดีกับตัวเองให้ได้นั้น เป็นสิ่งที่ทุกคนควรทำเป็นอย่างยิ่ง หากเราไม่ชอบตัวเองตรงไหน ก็ค่อยๆ ปรับเปลี่ยนตรงนั้น ใจดีกับตัวเองให้มากขึ้น และใจเย็นกับตัวเองให้มากขึ้นด้วย มองตัวเองว่าเป็นคนๆ หนึ่งที่สมควรได้รับความรักและการดูแลไม่ต่างจากใคร เชื่อว่าถ้าทำแบบนี้ เราจะเริ่มรักตัวเองมากขึ้นและเกลียดตัวเองน้อยลงอย่างแน่นอนค่ะ

DIYINSPIRENOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าเดิมใช่ไหม ? ใครเคยมีประสบการณ์เกลียดตัวเองบ้าง และก้าวข้ามผ่านความรู้สึกนี้ไปได้อย่างไร มาคอมเมนต์บอกวิธีกันบ้างนะคะ ♡