Self Doubt คือ อะไร ? ทำไมเราถึงสงสัยในคุณค่าของตัวเอง ? พร้อมวิธีแก้ไข ทำอย่างไรให้รู้ถึงคุณค่าในตัวเองมากขึ้น !

เคยมีบ้างไหมคะที่บางวันก็ตั้งคำถามกับตัวเองว่า เรากำลังทำอะไรอยู่ ? หรือ เราดีพอแล้วหรือยัง ? เราพยายามมากพอแล้วหรือยัง ? เราต้องพัฒนาตัวเองอีกหรือเปล่า ? เรามาถูกทางแล้วหรือยัง ? เรามีความสามารถจริงหรือ ? สารพัดคำถามที่ทำให้เรารู้สึกสงสัยในตัวเอง สงสัยในคุณค่าและความสามารถของตัวเองและพาลทำให้เกิดความรู้สึกลบๆ ว่าเราอาจจะไม่ได้เก่งพอ หรือไม่ได้ดีพอก็ได้ สิ่งนี้เรียกว่า Self Doubt คือ ความสงสัยในตัวเอง ซึ่งอาจทำให้เกิดความไม่มั่นใจในตัวเองตามมาได้ มารู้จักกับ Self Doubt กันให้มากขึ้น พร้อมวิธีรับมือกันค่ะ

Self Doubt คือ อะไร ? เพราะเหตุใดเราถึงสงสัยในตัวเอง ?

Self Doubt หรือความสงสัยในตัวเอง คือความไม่มั่นใจในตัวเองที่เกิดขึ้นในจิตใจ หรือรู้สึกไม่เชื่อมั่นในคุณค่าและความสามารถของตัวเอง ไม่แน่ใจในศักยภาพของตัวเอง ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ในเวลาที่เรารู้สึกหลงทาง หรือไม่แน่ใจว่าเรากำลังทำสิ่งที่ถูกต้องอยู่หรือเปล่า เป็นกังวลว่าสิ่งนี้จะสำเร็จไหม William Shakespeare เคยกล่าวเอาไว้ว่า “Our doubts are traitors, and make us lose the good we oft might win, by fearing to attempt” หรือ “ความสงสัยของเราคือคนทรยศ และทำให้เราสูญเสียโอกาสที่จะได้รับชัยชนะ เพียงเพราะว่าเกิดความกลัวที่จะลงมือทำ”

Self Doubt คือความสงสัยที่เกิดขึ้นนั้น ทำให้เราล้มเลิกความพยายามและยอมแพ้ไปในที่สุด แล้วถ้ากำลังข้องใจว่า เรามีภาวะสงสัยในตัวเองอยู่หรือเปล่า นี่เป็นสัญญาณที่บ่งบอกว่า เราอาจจะกำลังสงสัยในคุณค่าของตัวเองอยู่ก็ได้

• ไม่ยอมรับคำชมจากผู้อื่น คิดว่าคำชมนั้นไม่ใช่ความจริง และไม่สามารถเอ่ยปากได้ว่า ความสำเร็จนั้น มาจากตัวเราเอง
• ขาดความมั่นใจในตัวเอง ไม่เชื่อมั่นในตัวเอง
• มีการยอมรับนับถือในตัวเองต่ำ 
• รู้สึกว่าตัวเองดีไม่พอเสียที 
• ผัดวันประกันพรุ่ง ไม่กล้าที่จะลงมือทำ
• ขาดแรงจูงใจในการทำสิ่งต่างๆ 
• รู้สึกไม่แน่ใจในตัวเอง

สาเหตุของการเกิด  Self Doubt คืออะไร ?

1. ประสบการณ์และความผิดพลาดในอดีต

ในบางคนอาจฝังใจกับประสบการณ์แย่ๆ ที่เกิดขึ้น ทั้งเรื่องงานและเรื่องความสัมพันธ์ส่วนตัว ทำให้สูญเสียความมั่นใจในตัวเอง และรู้สึกไม่มั่นใจในตัวเอง เช่น ถูกให้ออกจากงานโดยไม่มีเหตุผล หรือถูกบอกเลิกอย่างกะทันหัน ทำให้เกิดคำถามกับตัวเองว่า เราไม่ดีตรงไหน หรือเรามีข้อบกพร่องตรงไหน หรือเมื่อเกิดข้อผิดพลาดขึ้นแล้วถูกซ้ำเติม ทำให้หมดกำลังใจ หรือผิดพลาดซ้ำๆ ก็ทำให้เกิด Self Doubt คือความสงสัยในคุณค่าของตัวเองได้เช่นกัน

2. การเลี้ยงดูในวัยเด็ก

การอบรมเลี้ยงดูในวัยเด็กนั้น ส่งผลต่อบุคลิกภาพ ความคิด และทัศนคติของคนๆ หนึ่งเป็นอย่างยิ่ง หากได้รับการเลี้ยงดูจากพ่อแม่หรือผู้ปกครองที่มักจะบอกกับเราว่า เรายังเก่งไม่พอ ยังพยายามไม่มากพอ ยังดีไม่พอ ก็จะทำให้เรามีความสงสัยในตัวเองอยู่เสมอ แม้กระทั่งโตเป็นผู้ใหญ่แล้วก็ตาม และยังทำให้เกิดการมี Self – Esteem ต่ำ หรือไม่เห็นคุณค่าในตัวเองด้วย

3. การเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น

สาเหตุที่พบได้บ่อยของการเกิด Self Doubt คือ การเอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่น โดยเฉพาะคนที่เรามองว่าดีกว่าตัวเอง เช่น Influencer หรือคนที่ประสบความสำเร็จตั้งแต่อายุยังน้อย ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องงาน เงิน ความรักความสัมพันธ์ หากเรารู้สึกว่า ที่เราเป็นอยู่ยังไม่ดีพอเท่ากับคนที่เราเอาไปเปรียบเทียบ ก็ทำให้เกิดความสงสัยในคุณค่าของตัวเอง และคิดว่าเรายังไม่ดีพอ ไม่สำเร็จมากพอได้เช่นกัน

4. ความท้าทายใหม่ๆ ที่เข้ามาในชีวิต

โอกาสใหม่ๆ หรือความท้าทายใหม่ๆ ที่เข้ามาในชีวิต เช่น โปรเจกต์ใหม่ ตำแหน่งงานใหม่  อาจทำให้เรารู้สึกไม่มั่นใจในความสามารถของตัวเองว่า เราจะทำได้ดีหรือเปล่า เรามีความสามารถมากพอกับงานนี้หรือไม่ ซึ่งอาจทำให้เกิดความวิตกกังวลได้

5. กลัวการล้มเหลว / กลัวที่จะประสบความสำเร็จ

อีกหนึ่งสาเหตุของ Self Doubt คือ การกลัวความล้มเหลว กลัวว่าทุกอย่างจะไม่เป็นไปตามคาดหวังเอาไว้ ทำให้เกิดความไม่มั่นใจในตัวเอง ไม่มั่นใจในศักยภาพของตัวเองว่าจะสามารถทำให้สำเร็จตามเป้าหมายที่วางเอาไว้ได้หรือไม่ ในทางกลับกัน คนที่กลัวจะประสบความสำเร็จ เพราะกลัวการรับผิดชอบภาระหน้าที่ที่ยิ่งใหญ่ ก็มีความสงสัยในศักยภาพของตัวเองหรือรู้สึกไม่เชื่อมั่นในตัวเองด้วยเช่นกัน

ข้อเสียของการมี Self Doubt

ความสงสัยในตัวเอง หรือ Self Doubt คือสิ่งที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน หากมีสถานการณ์ใหม่ๆ เข้ามาแล้วทำให้เรารู้สึกไม่มั่นใจในตัวเองบ้างในบางครั้ง แต่ถ้าเกิดความสงสัยในตัวเองอยู่ตลอดเวลา หรือรู้สึกว่าตัวเองไม่มีคุณค่าพอในทุกๆ เรื่อง ก็อาจทำให้เกิดผลกระทบกับสภาวะจิตใจของเราได้ และยังส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของเราด้วย ดังนี้ค่ะ

1. ส่งผลกระทบต่ออารมณ์ความรู้สึกของเรา เช่น ทำให้เกิดความวิตกกังวล และอาจพัฒนาไปเป็นภาวะซึมเศร้า รู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่าพอ อารมณ์ไม่มั่นคง มีการยอมรับนับถือในตัวเองต่ำ รู้สึกไม่มั่นใจในตัวเองและตัดสินใจอะไรได้ยาก
2. ทำให้เราไปถึงเป้าหมายได้ยากมากขึ้น เพราะความสงสัยในความสามารถของตัวเองทำให้เราไม่กล้าที่จะลงมือทำอะไร และเกิดการผลัดวันประกันพรุ่งขึ้น ซึ่งความรู้สึกไม่มั่นใจในศักยภาพของตัวเองทำให้เราทำงานได้ไม่เต็มที่ และอาจเกิดข้อผิดพลาดได้ง่ายมากขึ้นเพราะขาดสมาธิ 
3. พัฒนาไปเป็นโรค “Impostor Syndrome” หรือโรคที่คิดว่าตัวเองไม่เก่ง ไม่เชื่อมั่นในความสามารถและศักยภาพของตัวเอง คิดว่าความสำเร็จที่เกิดขึ้นมาจากปัจจัยภายนอก เช่น เกิดจากความโชคดี เกิดจากความช่วยเหลือของคนอื่น และยังทำให้เกิดความคิดที่ว่า ตัวเองไม่มีความสามารถมากพอ หรือทำอย่างไรก็เก่งไม่พออีกด้วย
4. ขัดวางการเติบโตของตัวเอง Self Doubt คือสิ่งที่จะทำให้เราไม่มีการเติบโตภายใน ซึ่งการเติบโตภายในนั้น จะเกิดขึ้นเมื่อเรามีประสบการณ์สำคัญๆ เช่น การประสบความสำเร็จในชีวิต หรือเผชิญกับความล้มเหลว เกิดข้อผิดพลาดในชีวิตขึ้น และถ้าเรามีวิธีรับมือกับความผิดหวังอย่างถูกต้อง ก็จะเกิดการเรียนรู้และเติบโต แต่ถ้าเราเกิดความสงสัยในตัวเองหรือไม่เชื่อมั่นในตัวเอง เราก็จะกลัวการลงมือทำสิ่งต่างๆ ซึ่งนั่นอาจทำให้เราไม่มีโอกาสที่จะพัฒนาไปข้างหน้าได้

วิธีจัดการกับ Self Doubt  ทำยังไงถึงจะเลิกสงสัยในตัวเอง

1. อยู่กับคนที่คอยสนับสนุนเราด้วยความจริงใจ

Self Doubt คือสิ่งที่เกิดขึ้นได้ หากเราอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีแต่การถูกตำหนิ กล่าวโทษ หรือทำให้เราเกิดความไม่มั่นใจในตัวเองและรู้สึกสงสัยในคุณค่าของตนเอง ดังนั้น การเอาตัวเองไปอยู่ในสภาพแวดล้อมดีๆ หรืออยู่กับคนที่คอยสนับสนุนเราด้วยความจริงใจ และกล่าวชื่นชมเรา เห็นคุณค่าในสิ่งที่เราทำ ไม่ว่าจะเป็นคนในครอบครัว คนรัก หรือเพื่อนสนิท ก็จะช่วยให้เราเห็นคุณค่าในตัวเองมากขึ้น และมีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้นได้

2. รู้เท่าทันความคิดตัวเอง และหยุดความคิดลบๆ ที่เกิดขึ้น

บางครั้งความคิดของเราก็ไหลไปเรื่อยๆ และทำให้เรารู้สึกแย่กับตัวเองเรื่อยๆ หากเรารู้เท่าทันความคิดของตัวเอง และรู้วิธีเลิกคิดลบกับตัวเองได้ ก็จะช่วยลดการเกิด Self Doubt ได้ด้วยเช่นกัน หากรู้สึกแย่กับตัวเองหรือไม่มั่นใจในตัวเอง ลองคิดถึงความสำเร็จที่ผ่านมา หรือเขียนสิ่งที่เราทำได้ดีลงไปในสมุดโน้ต หรือคิดถึงคำขอบคุณจากคนอื่นที่เราเคยช่วยเหลือคนนั้นๆ ซึ่งสิ่งต่างๆ เหล่านี้ จะช่วยให้เราตระหนักถึงคุณค่าในตัวเองมากขึ้น

3. หยุดพัก และฝึกมองโลกในแง่ดีให้มากขึ้น

หากกำลังเกิด Self Doubt ในสถานการณ์บางอย่าง เช่น กำลังจะได้รับการเลื่อนขั้นเลื่อนตำแหน่ง หรือได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบโปรเจกต์ใหม่แล้วเกิดความคิดลบๆ กับตัวเอง หรือเกิดความสงสัยในศักยภาพตัวเองขึ้นมา ทำให้เกิดความวิตกกังวลและเกิดความเครียด เกิดความกลัว ให้เราเอาตัวเองออกมาจากความคิดวิตกกังวลนั้นๆ ก่อน หยุดพักสักครู่ และลองมองในมุมบวกมากขึ้น เช่น มองว่าสิ่งนี้เป็นโอกาสใหม่ๆ ให้กับเรา สิ่งนี้จะช่วยให้เราเกิดการพัฒนาตนเอง หรือสิ่งนี้จะช่วยให้เราประสบความสำเร็จในอนาคตได้ เป็นต้น

4. ฝึกขอบคุณตัวเอง และขอบคุณสิ่งดีงามเล็กๆ น้อยๆ ในชีวิต

การฝึกขอบคุณตัวเอง จะช่วยให้เราเห็นคุณค่าในตัวเองมากขึ้น เช่น ขอบคุณที่วันนี้ทำงานสำเร็จ ขอบคุณที่วันนี้ตั้งใจทำงาน ขอบคุณที่วันนี้ทำหน้าที่ของตัวเองได้ดี รวมถึงการมี gratitude หรือมีความซาบซึ้งต่อสิ่งดีงามเล็กๆ น้อยๆ ในชีวิต อาทิ ขอบคุณที่วันนี้ได้กินอาหารอร่อยๆ ขอบคุณที่อากาศวันนี้สดใส ขอบคุณที่คนรักส่งข้อความน่ารักๆ มาให้ ฯลฯ ซึ่งจะช่วยให้เรามองโลกในแง่บวกมากขึ้น และมีความสุขมากขึ้นได้ วิตกกังวลน้อยลง และเห็นคุณค่าต่อสิ่งรอบข้างมากขึ้นด้วยค่ะ

5. ใจดีกับตัวเองให้มากขึ้น

การมีระเบียบวินัยในตัวเองเป็นสิ่งที่ดี และการมีความตั้งใจที่จะพัฒนาตัวเองก็ทำให้เราเติบโตก้าวหน้ามากขึ้น แต่ไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องเฆี่ยนตีตัวเองหรือเอาแต่กดดันตัวเอง พร้อมๆ กับการมี Self Doubt หรือสงสัยในคุณค่าและความสามารถของตัวเองอยู่ตลอดเวลา เปลี่ยนจากคำถามที่ว่า เราดีพอแล้วหรือยัง หรือเราเก่งพอแล้วหรือยัง เรามีคุณค่ามากพอหรือยัง เป็นการมีคำพูดเชิงบวกให้กับตัวเอง คุยกับตัวเองด้วยคำพูดดีๆ แม้ในวันนี้เราอาจจะรู้สึกว่าตัวเองดีไม่พอ ก็ไม่เป็นไร เพราะในวันพรุ่งนี้หรือวันต่อๆ ไป เราจะต้องมีการพัฒนามากชึ้นอย่างแน่นอน ให้กำลังใจตัวเองเยอะๆ และปลอบตัวเองในวันที่รู้สึกแย่กับตัวเอง เพราะเรานั้นคือเพื่อนที่ดีที่สุดของตัวเอง การใจดีกับตัวเองให้มากขึ้น จะช่วยให้เรามีกำลังใจมากขึ้น และมีแรงจูงใจในการพัฒนาตัวเองมากขึ้นได้

Inspire Now ! : การมี Self Doubt สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน เพราะอาจมีบางครั้งที่เรารู้สึกไม่มั่นใจในตัวเอง หรือไม่เชื่อมั่นในความสามารถและศักยภาพของตัวเอง ถ้ามี Self Doubt อย่างพอดี ก็อาจช่วยให้เรามีการเตรียมพร้อมที่รอบครอบมากขึ้น หรือมีความุ่งมั่นตั้งใจที่จะพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้นอยู่เสมอ แต่ถ้าความสงสัยในตัวเองรบกวนจิตใจของเราอยู่ตลอดเวลา ทั้งยังทำให้เรากลายเป็นคนที่ไม่มั่นใจในตัวเอง ไม่เชื่อมั่นในตัวเอง ร้ายแรงที่สุดคือ ทำให้เราไม่เห็นคุณค่าในตัวเอง อาจจะต้องปรับเปลี่ยนความคิด พฤติกรรม และมองตัวเองในแง่บวกมากขึ้น ใจดีกับตัวเองให้มากขึ้น เพราะทุกคนมีคุณค่าในตัวเองเสมอค่ะ

DIY INSPIRE NOW ทำให้ฉันเป็นคนใหม่ที่ดีกว่าเดิมใช่ไหม ? ทุกคนล้วนมีความสามารถ มีคุณค่า และมีศักยภาพที่แตกต่างกันออกไป และไม่ว่าใครก็มีคุณค่าในตัวเองกันทั้งนั้น เลิกสงสัยในตัวเอง และใจดีกับตัวเองให้มากขึ้นนะคะ ♡

อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก : talkboutique.com, berkeleywellbeing.com, betterup.com, psychologytoday.com, lifehack.org

Featured Image Credit : freepik.com/benzoix